Віками руснакы жили в єднôй крайині а по сōсідству з мадярами, зато контакты межи руськов і мадярськов бēсідами видиме на вшиткых рôвнях – фонетичному, ґраматичному, морфолоґічному, а майбôлше лексичному. Мадяры, бывші кочôвникы, перебрали были од словян многі сільськогосподарські понятя, ай терміны державного управліня. Но а руська бēсіда взяла з мадярської, межи иншима, многі побутові лексемы. Суть межи такыми мадярськыми запозыченями і такі, котрі хоснуєме у фразеолоґічных, то значить в усталеных выразах. Список сякых слôв подає сучасна дослідниця руснацького роду Ізабела Божук у свōйôй статі «Мадярські слова у руськых фразеолоґічних выразах, з’язаных із історійов» (Bozsuk Izabella. Magyar szavak a történelemhez kapcsolódó ruszin frazeológiai kifejezésekben).

У сьому есейови будеме ся спирати на статю Ізабелы Божук, котра спозад того, ош выйшла была лем малым накладом у мадярському етноґрафічному зборникови і на мадярському языкови, є знана дуже слабо, а додаме до нēї свої спогады із хоснованя мадярськых слôв у мукачôвському говорі.

Свою статю Ізабела Божук начинать куртым оглядом історії Пôдкарпатя, котрый туй опустиме, зазначивши лем її спостереженя за характер руснакôв і включеня нашого реґіону до Мадярщины з новембра 1938 року (точніше – товды лем Ужгород, Мукачово, Берегово а їх околиці; цілоє Пôдкарпатя было зайнято мадярськым войськом у мартови 1939 року) до октовбра 1944 року. Авторка пише: «Зато [ош реґіон быв пôд мадярськым панованьом лем куртый час] не годна была Мадярщина много зробити в інтересах того, обы поправити становище Пôдкарпатя. За сейсь пēріод часу нич нового не было збудовано, нич ся не розвинуло ліпше од того, што было доти [при входжені Пôдкарпатя до Чехословакії]; будовы шкôл а коргазôв [больниць] были поставлені іще чехами. Роботов мадярськых жандарôв было пôддержовати дисципліну а порядок на території Пôдкарпатя. Они ся дуже грубо вели з пôдкарпатськыма обывателями, не інтересовало їх і то, ош руськоє тай другоязычноє населеня не знало мадярського языка, і зато часто ся ставало, ош не могли выконати розказ. У сякых выпадках місто порозуміня твердо карали людēй <…>, вадь што іще гôрше – били їх до пôвсмерти.

Айбо руснакы все были дуже тēрплячі а гнучкі. Вони, обы обыйти конфлікты, а майскорше покараня, і жити в мирі з мадярами, старали ся вывчити їх [мадярську] бēсіду. Межи иншима, з помочов мадярського языка вдало ся їм жити у мирі з мадярами, і вплив сьої обставины донись чуєме у языкови руснацького народа. Тēпēрь ся уже што дале, тым май менше хоснує мадярськых слôв у руськôй бēсіді, они ся скорше обстали у фразеолоґії, і майбôлше їх хоснувуть старші люди в руськых селах».

Пôддержувучи «тēрплячість» а «гнучкість» руснакôв, мы, вєдно з тым, не думаєме, ош мадярські запозыченя ся обстали у руському языкови майбôлше лем у фразеолоґізмах, ай ош руснакы зычили мадярські слова до свої бēсіды головно, обы не трафити на покараня. Айбо перейдім до списку сякых фразеолоґічных зворотôв – бизôвно, много ко ся нагадать і за них, і ще за инші высловы, котрі давно хосновали їх родичі. Интересно, ош, як правило, руськый выраз, хоснованый по формулі «мадярськоє позыченоє слово + руськоє слово», майчасто значить иппен то, што сякый выраз значить у мадярському языкови, де усі слова будуть уповіджені по-мадярськы.

Іще зауважме, ош пôд «мадярськым запозыченьом» туй розумієме, ош слово (выраз) прийшло у руськый язык із мадярського языка, хоть оно могло было колись быти запозыченым у мадярськый язык із якогось иншого языка, ба і руського (напр., cēрēнча ← szerencse із сербського а хорватського sreća = «щастя», «удача»).

Руськый выраз і позыченоє слово	Поясненя
Мати сēрēнчу; szerencse – удача, щастя.	Пощастити (напр., кідь згорі капнуло на тя потя, уповідять: «Но, будеш мати сēрēнчу!»).
Кі водьок мі водьок; ki vagyok, mi vagyok – букв. ко я єм, што я єм.	Сяк кажуть за гордого чōлōвіка. Цілый выраз ся говорить по-мадярськы, при тому, што окреме сесі слова ся в руськôй бēсіді не хоснувуть.
Бēтярськый леґінь; betyár – бетяр, legény – леґінь.	Фізично сильный, смілый, веселый чōлōвік. Обадва слова ся хоснувуть не лем у руськых говорах, а і в украйинському языкови.
Збити на чоломаду; csalamádé – чаламада.	Когось побити сильно, бити ся з дакым. Чаламада – мадярськый салат із квасної капусты, часто го роблять і на Пôдкарпатю.
Бечаловані гроші; becsületes – чесный, порядный.	Ґарантована сплата, гроші, котрі ся достали чесным трудом. У руськôй бēсіді до мадярського кореня ся додав руськый суфікс дієприкметника.
Сеґінь-леґінь; szegény – сеґінь, сеґінятко, legény – леґінь.	Бідака, сарака. Обадва слова ся хоснувуть у руському языкови.
Шпōровати на чēрēві; spórolni – шпōровати, економити.	Голодовати, быти жадным.
Языката гарпія (hárpia).	Зла, мēреґашна жона.
Феле модьор феле товт; fele magyar, fele tót – букв. наполы мадяр, наполы словак.	Сяк уповість руснак за свою родословну, авадь за то, як вôн говорить «по-місному», «по-нашому», кідь даякі слова його спôвбēсідник не годен порōзуміти. Цілый выслôв ся говорить по-мадярськы.
Дві бабы – вашар; vásár – базар, пяц.	Так кажуть за бēсідливу жону.
У хыжі вашар.	Кідь у хыжі йде вада.
Дараб (фалат) хліба; darab, falat – дараб.	Добрый, порядный чōлōвік.
Здоймаву калап, калап долôв.	Когось дуже честовати за даякоє діло. По-мадярськы туй уповідять «le a kalappal».
Набити сōбі жеб (zseb).	Заробити гроші нечесным путьом.
Се лем у жеб покласти.	Дуже мало, піціцько.
Мēреґ кого їсть; méreg – мēреґ, гнів, отрова.	Нервозна, недобра поведінка.
Ниґда шуга, шуга вілаґ; soha – ниґда, világ – світ, «ниґда на світі».	Пôдкреслено: ниґда-ниґда. Интересно, ош слово шуга у сякому значіню хоснувуть і наші сусідове: словакы – nikdy šoha, а румуны – şoha înveci
Шаркань го (ї) поньôс (sárkány).	Чēлядник дēсь ся стратив.
У голові фірийспор; fűrészpor – пиловиня (тирса).	Дурный чōлōвік.
З мене алдомаш (áldomás).	Пôдкарпатська платня – могорич дакому за роботу.
Дати на раодаш; ráadás – добавка, додача.	Дати дакому бôлше, ги треба; побити дакого.
Жірош жеб; zsíros zseb – масный жеб.	Богатство.
Дати на гітел; hitel – кредит, дōвіра.	Позычити.
Трясе надраґами; nadrág – надраґы, ногавиці.	Бідняк, сеґінь.
Стискати філеры; fillér – 1/100 частка форінта.	Шпōровати, економити.
Цімбор/пойташ до мискы; cimbora, pajtás – цімбор(а).	Лінивый чōлōвік.
Покласти на лакату; lakat – колодиця, замок.	Замкнути.
Талпа ґумійова (talpa).	Дурный чōлōвік.
Гунцут вілаґ; huncut – гунцут, лукавый, хытрый чōлōвік (часто позитивно), világ – світ.	Хытрый, віроломный світ.
Провбо серенче (próba szerencse)	Провба годна мати успіх, надія на сēрēнчу («догнав не догнав, а погнати ся мож»).
Гошбол бесилні; hasból beszélni (букв. говорити з черева) – говорити первоє, што приходить у голову.	Говорити дурниці. Цілый выраз ся говорить по-мадярськы, при тому, што окреме ся сесі слова у руськôй бēсіді не хоснувуть.
Гіяба, чорна курка не ряба; hiába – задарь (дарма), гіяба.	Казати правду. Слово «гіяба» рифмує ся з «ряба».
Фест теплый; feszt – дуже, кріпко, файно.	Пяный. Мадярські словникы давуть feszt як трансільванськоє слово. Походить од німēцького fest, хоснувуть його на Пôдкарпатю, на Галичині (напр., хосновав го Іван Франко), у Польщі а т.д.
Май ся фест!	Май ся! Кідь хотять пофіґльовати, годні уповісти: «Май ся фест, напий ся бровзы!» (соды).
У луйтры уросли лабы (létra).	Украли луйтру (лазиво).
Бери кошарку, бо фітькать вонот; vonat – поїзд.	Шатуй, забирай кошар, бо пôдходить поїзд. У руськôй бēсіді слово «вонот» ги прямоє зычаня мадярського слова хоснує ся рідко.