У первōму назōрі написав им быв про вірованя в нечисту силу в Березниках, єднōму из сел гōрішньōї Боржавы. За народными вірованями у селах Вирхнього Марамороша сут містичнї міста, якых ся люди варувут. Уже-м писав, ож тото сут рōзпутя, межа, мосты, тимитовы, млины и вōднї обєкты. У всїх селах бывшого Дōвжанського ōкруга сут вірованя у двōдушникȳв тай босоркань. Айбо така нечисть ги водяникы, ночникы авадь чорнокнижникы у єднōму селі будут, а у другōму уже ньит. Приміром, у Сухȳй вмісто віровань про водяникȳв будут вірованя про чорнокнижникȳв.

Так им мало нагадав, што было у первōму назōрі, убы мож файно подасти новый матеріал. Туй я напишу, ож як ся вбараняти выд нечистōй силы — тых злых духȳв, кōтрі, за народными вірованями, сут у селах гōрішньōї Боржавы, а ипен у Березниках.

Зачну из хыжі, обшаря. Чим ся покладе хыжа, та віруючі русины, православнї авадь грекокатоликы, знавут, ож треба кликати священика та робити домосятїє. Домосятїє ищи треба робити, кидь у хыжі фурт ся ставут якісь трафункы, авадь усьо ся у нїй перерабляло, та зась треба освячовати.

У хыжи мавут быти іконы тай сячена вода, котра ни раз ся сятит за рȳк. Май «сильна» и платна буде тота вода, што ся сятила на Вōдōщі. На Макōвія ся посятит мак тай сȳль, што тоже треба сокотити дома. Треба пōвісти так, ож сячена вода, свічкы, сȳль из маком, прōскур, ладан, сяченї на Цвітну нидїлю шуткы мают быти у каждȳй хыжи. Руснакы знавут, ож тот нȳж, што ся ним різала на Великдинь паска, треба забити у пōрȳг чуре авадь стайнї, убы босорканї ни могли зайти, та выдобрати молоко выд худобы. Сяк наші люди старали ся всокотити выд них маржину.

Вечером, перед такыми днями ги Русаля авадь Ивандиль, знала чилядь посыпати обшаря (по межах ґаздȳвства), убы ниякі злі духы ни могли зайти.

Што робити, кидь треба ти даґде йти у ночи? Треба пōвісти, ож як зайде сонце, уже настане потемок, та ни треба бы ходити поночи. А кидь уже ходити, та треба бы ни єднōму, а трьом. Тоды нечисть ни має такōй мочи. Туй ся указує симвōлізм числа три, што симвōлізує Трōйцю. Из сōбōв фурт треба мати штōсь сяченоє. Тото може быти дора из церкви, хрестик на шиї, дарабчик прōскура ци штōсь инше.

У ночи ни бажано ся кланяти людям, котрых стрічаш на улици, ліпше си прȳйти. Бо кидь ся поклониш, а в ōтвіт нич ни учуєш, та буде значити, ож тото чилядня (ци ни чилядня!) уже штōсь нидоброє талантує. Кидь тя нагле штōсь пристрічат на рōзпутю, пиля тына, чуєш, ож штōсь за тōбōв иде, авадь видиш штось нидалеко выд себе нипонятноє, та треба пōвісти: «Всякоє дыханіє да вохвалит Господа». Кидь тото простый чōлōвік, авадь, так пōвісти, ни злый дух, та має ти ōтвітити: «И я хвалю!» Кидь в ōтвіт нич ни чуєш, та треба ити, де идеш, ни убзирати ся, старати ся дȳйти чим май скорше. Завто и казала стара чилядь, ож треба з сōбōв мак из сȳльōв носити, убы, кидь сяк ся стане, та зад себе тым посыпати. Так ни мала бы нечисть дōступу до чōлōвіка.

Ни мож ся у ночи знакомити из кымōсь. Май бȳльше йсе ся кыват молодых. Хлопчищови, кидь стрітит файну дївку, а ни буде ї знати, тко она, та ни треба ся вести на тото, убы из нив говорити, знакомити ся. Ги правило, она перва зачне бисїду. За народными вірованями, тото годна босорканя ся перечинити на красну дївку, убы пак хлопчища заманити на шабаш, на гатар ци на їхню свальбу. Сяк ипен и дївцї ни мож вести бисїду из хлопчищом, бо тото годен ся фрас у чōлōвіка изробити.

Кōй чōлōвік иде такыми містичными містами, ги рōзпутя, мȳст и т.д., та, убы ся всокотити выд ворожок ци злых духȳв, мече на них хрест. Бажано рōзпутя убходити, ни йти на такі міста. А выд пȳвноче до єднōй годины ни треба никуды ити, а ліпше перечекати, бо тоды нечиста сила майчитаво силы має.

Окреме треба написати про містичноє місто наміт (выд слова «наметати»). Исе є місто, де было вчинено самōубийство через пролив крыве авадь пōвішеня. Уже-м писав, ож душа пōвішеника доты буде на містови самōубийства, докы їй ся судило было прожити земный живȳт, тōму злый дух туй буде до того часу активный. Чōму злый дух? Тōму, бо при самоубийстві ангел-хранитиль лишат чōлōвіка, а його місто занимат дявол, котрый пак ним и управлят, — май точно ни чōлōвіком, а його душōв. Даколи пōвішеника такōй и хоронили на тōму містови, де ся вȳн завісив, айбо у днешный час сяк уже ни роблят. Чōлōвік, кōй зайде на наміт, та дащо мече на нього выд себе: рȳску, каміниць ци штось инше. Сяк ся выдкуплює, ож зайшōв на теритōрію пōвішеника, што и служит про чōлōвіка защитōв.

Методы варованя выд двōдушникȳв тай самōгȳбцьȳв єднакі. Кōй умрут, ногы тай рукы язали їм драчом, убы поночи ни могли ходити. Посыпали сȳльов из маком, убы поночи мак збирав и ни мав силы людям шкōду робити. Даколи треба было пробивати сердце осиковым колом, бо читаво біды ся по селу робило.

Треба пōвісти, ож ростины руснакы часто хосновали про варованя выд злых духȳв. Тото є мак, осика, ги уже сьте прочитали. Годен быти и тимян, листя из котрого хосновали, убы обкурьовати обшаря тай худōбу. Боят ся го дуже  босорканї, на тото обшаря они ни зайдут. Также босорканї боят ся часныку тай сяченōй воды. Тōму люди носили из сōбōв зубок часныка.

А як ся вбараняли выд злых духȳв? Выд вōвкуна ся вбараняли ги выд обычного вōвка. Инакых метōдȳв ни было. Били го тым, што ся лиш пȳд рукы попадало. Пак израненый вōвкун зась перечиняв ся на чōлōвіка.

Убы ся всокотити выд фраса, помагав часнык. Много ищи є метōдȳв выд нього. Тото, по факту, є вшитко сяченоє: мак, шуткы, вода, сȳль, ладан и инше.

Убы ся всокотити выд водяника, треба мати из сōбōв дащо сяченоє, веречи на нього хрест. Млинарі, котрым мусай было май часто «контактовати» из водяниками, пȳдписовали из ним «контракт» – приносили у жертву чорного кōгута — убы млин фунґовав, тай ōни ни мішали.

Блуд ся бойит соле тай огне. Кидь рōзумієш, ож водит тя, та треба зверечи из ся цуря, та взяти ги нарубы, а ōбȳв пōміняти из єднōй ногы на другу. Проти пōвітрулі поможе, кидь сяченый на Великдинь нȳж забити у зимлю, де ōна є. Выд сих двох помагат молитва «Отче Наш».

Треба пōвісти ищи про звыкы нашых руснакȳв. Кōй ся робит причина на паску, та ґаздыня на ний клала шуткы, што ся сятили на Цвітну нидїлю, убы всокотити выд нечистōй силы. Тай вшиткі двирі тай возоры мали быти закрыті, убы из сквозняком нич до хыжі тоды ни зайшло.

Кōй наставала туча, бура и дуже бив грȳм, та у хыжи ся палила свічка, што ся сятила на Стрітеня, убы туча проходила. Также у церкви тоды били у дзвоны. Вірили, ож звук дзвона може розогнати хмары.

Но на останок треба пōвісти, ож исе всьо сут лише нарōднї вірованя. Чуднї наші люди — сут они дуже віруючі, айбо за єдным разом страшно вірувут и бōят ся нечистōй силы тай усякыми методами ся выд ний убаранявут. Єдно, што май сильно помагат чōлōвікови, – ото причастя. Чōлōвіка, што фурт ся спōвідат и причастат, убыйде, ни докыне ся вшитка зла сила, йōму ся бōяти ніщо.