Так ся складує в послїдньый час, же русинув, розуміє ся русинськоє двиганя, характеризуют лише из фестивалями. Не єден антирусин из насмішков каже: “Проведут фестиваль раз-два на рук тай доста”. Тай много и нашых каже, же русинські орґанїзації тай діятелї кроме орґанїзованя спуванок тай танцюв не годнї указати нич. А типирь и того ни є, бо раз быв карантин, а типирь война. Може тото из єдного боку и правда, айбо русинськоє двиганя не зациклено лише на фестивалях и другых културных мироприятях.

Коли ся проводит якыйись фестиваль, приміром “Червена ружа”, авадь “Динь Русина”, інформацїя активно ся ширит у інтернеті, як у ґрупах соцмереж так и на подкарпатськых русинофільськых и нейтральных новосных сайтах. Завто у чоловіка русинськоє двиганя зачинат ся асоцїйовати из концертами тай фестивалями. Но фунґуючі русинські орґанїзації тай дїятелї занимают ся не лише проводеньом културных концертных проґрам, ай и иншов роботов, котра ся часто не так активно высвітлює.

Проведеньом фестивалюв у ищи до маштабной росїйськой аґресії традицїйно занимали ся дві орґанїзації – Народна Рада Русинов Закарпатя и Крайовоє общество Подкарпатськых Русинов. Часто было так, же у апрілю проводили “Динь Русина”, а восени фестиваль “Червена Ружа”. Послїдньый фестиваль провела была асоцїацїя русинськых орґанїзацїй “Наухтема у рокаши”. Ци тото погано, же проводили ся фестивалї? Погано, же проводило ся їх мало. Розвой русинськой културы дуже важный про нашого народу, културных проґрам треба бульше, айбо на вшитко треба фінансову пудпору.

Треба розуміти, же и хоть у тяжкому положеню, русинськоє двиганя не гасне. Русинськоє двиганя – тото не лише фестивалї, а вшитка робота, што веде ся про розвою и всокоченя індентичности, културы и бисїды, а главноє вызнаня карпатськых русинув на державному уровни. В примір можеме навести Русинськый культурогічный клуб, котрый провів читаво зборув, тематичных конференцїй. Можеме си в примір нагадати конференцїю присячену 220 руччу Духновича. Вєдно из Закарпатськым обласным обществом им. Александра Духновича выдають алманахы днешньой русинськой літературы и выдновили выдаваня журналу “Отцюзнина”.

Перийдеме до русинськых літераторув, котрі вчинили великый вклад у русинськоє двиганя и кріплення індентичности. За послїдньый час, што дуже радує, появило ся выдносно много літераторув, котрі пишут руднов бисїдов. Каждый автор пише на свому дїалектї бисїды, айбо сяк лиш пудпорує богатство языка. Літературнї творы мож прочитати на усякі тематикы, як поезії, так прозї и драматурґії. Свої творы авторы май часто публікуют у соцїальных мережах, де їхня ся робота красно оцїнює. Даже без державной фінансовой пудпоры многі русинські літераторы выдают книжкы, розвивают літературу. А кидь є русинська література, значит є русинська бисїда и русинськый народ.

Пиля темы літераторув, можеме си нагадати за выдновленя роботы Союза русинськых писателюв Подкарпатя, котрый провів реорґанїзацїю и  має назву «Русинськоє літературно-културноє общество». Общество ся занимат розвойом и пропаґандованьом русинськой літературы тай културы, основало премію им. Мигаля Града, убы заохочовати русинськых талантув держати ся свого, рудного и ворохом зробити вклад у общоє дїло.

Русинами Подкарпатя основано много проєктув, котрі позитивно вплывают на розвой русинськой індентичности, языка тай културы. Межи ними языковый проєкт “По-нашому”, портал про карпатськых русинув «Карпаторусинська нація», блоґ и проєкты Мигаля Кушницького,  проєкт «Нео-будитель»,«Русинськый портал» из свойими усякыми роздїлами и так дале. Є и читаво соцгруп, котрі ширят красну інформацїю за русинув тай Подкарпатя межи хосновачами. Коли чоловік позират на єден русинськый проєкт, видит му ся, же тото нич. Айбо коли вшитко зобрати вєдно, зачинаш розуміти, же уже є читаво міст, де є мож найти інтересный інформацїйный ресурсы. Ипен через сякі проєкты читаво ся выдбыват просвітництво нашой чиляди, бо каждый має доступ до інтернету и часто натраплят на матеріал, што ся дотулят русинськой тематикы. Завто цїнность сякой роботы велика.

Подкарпатськыми русинськыми орґанїзацїями не раз ся писали письма у державнї установы из прозьбов вызнати карпатськых русинув на державному уровни. По сьому вопросу русинські діятелї Подкарпатя активно контактуют из русинами другых держав, особенно Словакії, котрі помагают добивати ся вызнання. Хоть исе ся вшитко затягнуло, айбо мож повісти, же русинськоє двиганя в Україні упорат ся в закон и не веде протизаконну дїяльность.

На первый раз видит ся, же роботы робит ся итак мало. Много чого не є орґанїзовано, приміром русинські класы, реґулярноє выдаваня и много иншого. Айбо треба розуміти, же нынї вшитко ся робит без державной пудпоры, часто на інтузіазмі окремых особ, а културнї мироприятя тай выдаваня книг реалізовуют ся за гроші меценатув. Як бы тото не было пудло приняти, фінансова сторона дуже важна, без фінансованя не вдасть ся реалізовати много проєктув. А многым проєктам, приміром, русинськым класам, выдаваню літературы, телепроґрамі, радіо и тд. треба фінансованя на реґулярнуй основі. Завто без вызнання не скоро увидиме розцвіт русинськой індентичности. Айбо дякуючи активным русинськым орґанїзаціям тай дїятелям, проґрес і розвою видко и мож го буде видїти и май пак. Ипен сякі люди дают розуміти, же русинськоє двиганя – тото не єден-два фестивалї, а тяжка робота над вызнанньом русинськой національности и просвітницька робота межи подкарпатськов чилядьов у єдному ци иншому видї.