У Пōдкарпатї нынї ситуацїя така, ож много людей, етнїчных русинӯв, не дӯйшло до свōї індентичности. Много нашого нарōду кажут за ся “закарпатці” – но сякый термін не може быти принятый дїля опредїленя индентичности. Закарпатцями є усї народы нынїшньої Закарпатськōй области: русины, мадяре, румуны и тд. Айбо даже у сякӯй назывцї “сплящі русины” указуют рōзуміня про свōю выражену културну індентичнōсть из унїкальным языком.
На даный час складує ся така ситуація, ож даже тоты люди, што ся індифікуют русинами, думают, ож русинська земля тото лише теритōрія Пōдкарпатя. Айбо етнічнї русинські зимлї исе не лише Пōдкарпатя. Пораз пōдкарпатські люди гōвōрят: “Быв-им у Словакії, та в тōму бōцї, што ближе ид нам, много чиляди по-нашōму говорит! Тото, видав, завто, ож близько живут до границї из нами”. Но люди не знают, что тота словацька теритōрія, тоже етнічна русинська зимля, котра ся кличе Пряшӯвщина, авадь Пряшӯвська Русь, из свойим кōрінным народом – карпатськыми русинами. А вшиткі етнічні русинські зимлї кличут ся – Карпатськōв Русьов, авадь, ги їх ищи кличут – Русинїя. За етнїчні зимлї карпатськых русинӯв и їх ареал ширеня и пӯйде бисїда у сюй публікації.
Карпатські русины жиют на сіверных и южных схылах Карпат. Зимля їхнього ширеня называт ся Карпатська Русь. За типирішньыми межинародными границями, Карпатська Русь уміщат ся на теритōрії Пōльщі, Словакії, Україны тай Румунії. А сама Карпатська Русь складат ся из реґіōнӯв єден из котрых Пōдкарпатя ( Пōдкарпатська Русь). Другі реґіоны – Лемковина (Пōльща), Пряшӯвщина, авадь Пряшӯвська Русь (Словакія) и Марамуреш (Румунїя).
Три четвертины карпатськых русинӯв жиют в Пōдкарпатї ( історична Пōдкарпатська Русь. У Словакії карпатські русины жиют на сіверовостōку, у тӯй части державы, кōтру кличеме Пряшӯвська Русь. На сіверных схылах Карпат русины жили на історичнӯй теритōрії Лемковины, котра ся находит на юговостокови Пōльщі. На юг выд выд рікы Тисы в Мараморошськōму реґіōнї сівернōй Румунії находит ся пару карпаторусинськых сел. Исю зимлю кличеме Марамуреш.
До Карпатськōй Руси мож включити клаптикі зимлї Мадярщины – русинські села, основанї выходцями из Пряшӯвськōй Руси тай Лемковины. Хōть много тых ся русинӯв асимільовало, но они и по днись ся держат греко-католицькōй віры. А у селах Комлошка и Мучонь твердо ся держат русинськōй індентичности. За пōслїдньым перепосом людности Мадярщины, число русинӯв выросло до 7 111 ч. што дає надїю на позитив.
За пōслїдньыми переписами людности у Словакії офіціально живе 63 000 русинӯв, у Пōльщі – 12 000, а у Румунії – до 4 000 . Якоє точноє число русинӯв у Пōдкарпатї пōвісти раз не гōднї сьме. Даже кидь у Україні буде перепис людности, закі карпатські русины не будут вызнанї на державнōму уровни, такый перепис не укаже обєктивно число русинӯв.
Треба нагадати, ож у вшиткых реґіонах Карпатськōй Руси, кроме Подкарпатя, карпатські русины вызнанї за ōтдїльный народ из свойив бисїдов (Польща, Словакія, Румунія). Также вызнаня мают русинські європейські діаспоры у Мадярщині, Чехії, Сербії тай Хорватії.
У каждӯй сюй державі русины мают як індивідуальнї, так и колективнї права. Як окремый народ ōни мают усяку державну пӯдпōру на културнї, ōсвітнї и инші проґрамы, а коли проводили ся переписы людности, нацїональнōсть и бисїда указанї ōтдїльными.
Русины Пōдкарпатя вызнанї на реґіональнōму уровни, но фактично мы не маєме такых прав, як як русины из иншых етнічных земиль. Нам ся треба бороти за свōї права тай проти меншовартости, яку нам прискіплюют. Нас є много и мы – центральноєвропейськый народ, котрый вызнают усї демократичнї державы.
Курта публікація 7 – Русины не орґанїзація!